Evde taze sakladığınız sebzeler birkaç gün içinde kararıyor veya yumuşuyorsa, sorun buzdolabının soğutmasında değil; sebzelerin birlikte depolandığında etilen gazı salması. Ancak yapılan araştırmalara göre, sebzelik kısmına yerleştirilecek tek bir doğal malzeme karbonat ya da sirke bu süreci büyük ölçüde yavaşlatıyor.
Sebzeler Neden Hızla Bozulur?
ABD Tarım Bakanlığı (USDA) verilerine göre sebze ve meyveler olgunlaşma sürecinde etilen gazı salgılıyor. Bu gaz, dolap içindeki diğer sebzelerle temas ettiğinde olgunlaşmayı hızlandırıyor ve kısa sürede çürümeye neden oluyor.
Harvard T.H. Chan School of Public Health tarafından yayımlanan gıda saklama rehberinde de, “Elma, muz, domates gibi ürünlerin etilen salınımı yüksek olduğundan sebzelerden ayrı saklanması gerektiği” belirtiliyor.
Soğutucu bölmenin alt kısmında bulunan sebzelik, hava akışının sınırlı olması nedeniyle bu gazın birikmesine en müsait bölgedir.
Bilimsel Çözüm: Karbonat ve Sirke Etkisi
Cleveland Clinic ve University of California (UC Davis) Food Safety and Preservation Center tarafından paylaşılan bilgilere göre, karbonat ve sirke hem mikrobiyal aktiviteyi azaltır hem de ortamın pH değerini dengeleyerek bozulma sürecini geciktirir.
- Karbonat, fazla nemi çekerek küf oluşumunu engeller.
- Sirke (asetik asit), sebzelik içinde bakterilerin üremesini baskılar.
Bu nedenle, bir kâseye az miktarda karbonat koymak veya birkaç pamuğa sirke damlatıp sebzelik köşesine yerleştirmek, sebzelerin tazeliğini 3–5 gün kadar uzatabiliyor.
Uzman Görüşleri
Prof. Dr. Nevin Sakarya (Ege Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi) daha önce TRT Haber’e yaptığı açıklamada, sebzelerin tazeliğini korumada “etilen gazı ve nem dengesinin kritik önemde” olduğunu belirtti. Sebzelerin buzdolabında daha uzun süre dayanması, nem kontrolü ve etilen gazı birikimini azaltmaya bağlıdır. Küçük bir miktar karbonat veya sirke, ortamı dengeleyerek bu süreci yavaşlatabilir.
Ayrıca Food and Agriculture Organization (FAO) raporlarında da ev tipi depolamada doğal absorbanların (örneğin karbonat, kömür, kâğıt havlu) kullanılmasının etilen birikimini azalttığı belirtiliyor.
1. Sebzeleri Yıkamadan Kaldırın
Birçok kişi sebzeleri aldıktan hemen sonra yıkayıp dolaba koyuyor, ancak bu alışkanlık tazeliği azaltıyor.
Uzmanlara göre sebzeleri yıkadıktan sonra üzerlerinde kalan su damlaları, buzdolabındaki soğuk hava ile birleşince küf ve bakteri oluşumuna yol açıyor.
Verilerine göre sebzelerin üzerindeki nem, mikrobiyal faaliyeti 3 kata kadar artırabiliyor.
Yapılması gereken, sebzeleri kuru bir bezle silip doğrudan sebzelik kısmına yerleştirmek. Yalnızca tüketeceğiniz zaman yıkamak, raf ömrünü ciddi oranda uzatıyor.
2. Kağıt Havlu Kullanarak Nem Dengesini Koruyun
Sebzelerin bulunduğu bölmede nem oranı %85 civarında olmalı.
Nem oranı yükseldiğinde sebzeler terlemeye başlar, bu da çürüme sürecini hızlandırır.
Sebzelik kısmının tabanına bir veya iki kat kağıt havlu sermek, fazla nemi emer.
Ayrıca, buzdolabında sıkça rastlanan kötü kokuların da önüne geçer. Kağıt havlular haftada bir kez değiştirilmelidir.
Uzmanlar, bu yöntemle marul, maydanoz, nane ve ıspanak gibi yapraklı sebzelerin 2 ila 3 gün daha uzun taze kaldığını bildiriyor.
3. Etilen Gazı Yayan Ürünleri Ayrı Saklayın
Elma, muz, domates, kavun ve avokado gibi bazı ürünler olgunlaşma sırasında etilen gazı salgılar.
Bu gaz, çevresindeki diğer sebze ve meyvelerin daha hızlı olgunlaşmasına ve bozulmasına neden olur.
Örneğin, bir domatesin yanında duran salatalık 2 gün içinde buruşabilir.
Bu nedenle bu ürünleri sebzelerden ayrı bir bölmede ya da farklı bir saklama kutusunda tutmak gerekir.
Uzman verilerine göre, etilen gazı salan ürünlerin ayrı depolanması tazeliği %25 oranında artırabiliyor.
4. Sebzelik Sıcaklığını Koruyun (4 °C İdeal)
Buzdolabının sıcaklığı genelde 1 ila 8 °C arasında değişir. Ancak sebzeler için en uygun aralık 3-4 °C’dir.
Bu sıcaklıkta hem bakteri çoğalması yavaşlar hem de sebzelerin su kaybı minimum düzeyde kalır.
Daha düşük sıcaklık (örneğin 0 °C altı) sebzelerin donmasına, daha yüksek sıcaklık ise hızlı solmasına neden olur.
Bazı buzdolaplarında bulunan “sebzelik nem ayarı” kısmının orta seviyede tutulması, bu dengeyi sağlar.
5. Soğan ve Patatesi Buzdolabına Koymayın
Soğan ve patates buzdolabında tutulmaması gereken iki temel üründür.
Bu ürünler nemli ortamda filizlenir, küflenir ve etilen gazı salarak çevredeki sebzelerin daha çabuk bozulmasına neden olur.
Bu yüzden bu ikiliyi serin, kuru ve karanlık bir ortamda örneğin dolap içi veya kilerde saklamak gerekir.
Ayrıca patatesin soğukta nişastası şekere dönüşür, bu da hem tat hem yapı açısından olumsuz etki yaratır.
6. Sebzeliği Haftalık Temizleyin
Sebzelik kısmı, buzdolabındaki en nemli bölmedir. Bu da bakterilerin ve küf sporlarının kolayca çoğalabileceği anlamına gelir.
Bu nedenle haftada en az bir kez, sebzeliği boşaltıp ılık su ve karbonat karışımıyla silmek gerekir.
Karbonat hem doğal bir temizleyicidir hem de kötü kokuları giderir.
Bu basit temizlik rutini, hem yeni konulacak sebzelerin daha uzun süre dayanmasını sağlar hem de hijyen açısından önemlidir.
